Landschap in veelvoud

In Landschap in veelvoud. België en de enscenering van het pittoreske landschap in het negentiende-eeuwse album en boek wordt de pittoreske kunst opnieuw in haar volle breedte in kaart gebracht. Dat gebeurt op basis van nooit eerder gebruikt materiaal, verzameld in een ongemeen rijke private collectie van voornamelijk lithografische albums en geïllustreerde uitgaven uit de eerste helft van de negentiende eeuw. De pittoreske landschappen en sites die daarin werden afgebeeld (en geconstrueerd), werden door het publiek ervaren als een wereld met een grote levendigheid. 'Pittoresk' stond voor interessant, expressief en curieus, voor origineel, charmant en bizar, voor typisch, folkloristisch en pikant. De pittoreske werkelijkheid had cachet en karakter, reliëf en couleur locale. Zij vond haar oorsprong in de fantasie, die zij op haar beurt aanwakkerde. Haar antoniemen waren niet minder duidelijk: wat niet 'pittoresk' was, was kleur- en smaakloos, was banaal.

Het pittoreske landschap, zo blijkt uit dit boek, kon vele gedaanten aannemen. De oevers van de Maas waren pittoresk, maar ook de oud-Vlaamse steden. De pittoreske blik richtte zich op watervallen, grotten en rotsen, op ruïnes van abdijen en kastelen, maar ook - meer verwonderlijk - op de fabrieken en andere industriële sites van het jonge België. Het was een landschap dat wandelend kon worden ontdekt, in een solitaire en avontuurlijke reis, vol verrassingen. Maar evengoed kon het per trein worden verkend, op meer comfortabele wijze, of in de intimiteit van de huiskamer, waar de onherbergzame Semois, de ruïnes van de abdijkerk van Villers of de vuurtoren en haven van Oostende in soms eigenhandig gemaakte albums of reisverslagen konden worden bewonderd. De landschapslithografie van publicaties met titels als Collection choisie de voyages pittoresques of Promenades sur le chemin de fer vormt de kern van dit boek.